Διανομές των Linux

Τί είναι διανομή;

Καταρχάς, το λειτουργικό σύστημα linux δεν είναι τίποτα παραπάνω από τον πυρήνα που φορτώνει ο υπολογιστής όταν εκκινεί. Ούτε γραφικό περιβάλλον, ούτε προγράμματα, ούτε τίποτα άλλο πέρα από τον πυρήνα. Ουσιαστικά, ένας υπολογιστής που έχει μόνο τον πυρήνα του linux και τίποτα άλλο είναι τόσο χρήσιμο όσο ένα αυτοκίητο που έχει κινητήρα αλλά δεν έχει ρόδες, τιμόνι, καθίσματα, κλπ. Το ίδιο ισχύει φυσικά για όλα τα λειτουργικά συστήματα ανεξεραίτως. Σήμερα όμως, όταν στην καθομιλουμένη χρησιμοποιούμε τον όρο "λειτουργικό σύστημα" εννοούμε τόσο τον πυρήνα, όσο και ένα σύνολο από βασικά χρήσιμα προγράμματα καθώς και το (γραφικό) περιβάλλον εργασίας. Μία διανομή linux λοιπόν, είναι ο πυρήνας του linux μαζί με ένα σύνολο από προγράμματα που τον συνοδεύουν και, συνήθως, ένα γραφικό περιβάλλον εργασίας. Καθώς το linux είναι από τα πιο ευέλικτα λειτουργικά συστήματα και μάλιστα με μια πληθώρα προγραμμάτων διαθέσιμα για αυτό, οι συνδιασμοί των παραπάνω είναι πρακτικά άπειροι. Έτσι, κάθε διανομέας linux φτιάχνει την δική του διανομή (που ονομάζεται distro) η οποία είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του κοινού που απευθύνεται ο διανομέας. Μάλιστα, μία διανομή παρότι μπορεί να έχει μερικά κοινά προγράμματα με μία άλλη, ο τρόπος εγκατάστασης των προγραμμάτων, η εκκίνηση των υπηρεσιών και η δενδρική δομή των βασικών αρχείων του συστήματος και οι ευκολίες ή η ασφάλεια που παρέχει στον χρήστη μπορεί να διαφέρουν. Άλλωστε, η ευελιξία και η πληθώρα επιλογών είναι ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα του linux!

Βασικά χαρακτηριστικά

Κάθε linux distro έχει κάποια βασικά χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι το σύστημα διαχείρισης πακέτων που χρησιμοποιεί. Αυτό είναι το σύστημα που πραγματοποιεί την εγκατάσταση, απεγκατάσταση και ενημέρωση των προγραμμάτων. Οι διανομές που ακολούθησαν το ρεύμα της εταιρίας RedHat χρησιμοποιούν το σύστημα RPM (RedHat Package Management). Ένα άλλο ρεύμα είναι αυτό του Debian, που υποστηρίζει τα "deb packages" και το σύστημα αυτόματης ενημέρωσης apt-get. Υπάρχει το Gentoo που χρησιμμοποιεί το σύστημα "Portage" και τέλος υπάρχουν και μερικές διανομές που δεν διαθέτουν κάποιο σύστημα διαχείρισης πακέτων και αφήνουν τον χρήστη να κάνει εντελώς χειροκίνητα την εγκατάσταση. Τα δημοφιλέστερα συστήματα διαχείρισης είναι αυτό των "deb packages" και το RPM, ενώ ακολουθεί το "Portage" που υποστηρίζεται μονάχα από το Gentoo. Εδώ αναφέρουμε και το σύστημα του Slackware το οποίο όμως δύσκολα θα το χαρακτήριζε κανείς ως σύστημα διαχείρισης πακέτων, καθώς δεν κάνει έλεγχο dependencies.

Το δεύτερο είναι η υποστήριξη ενός από τα δύο κύρια (αλλά σίγουρα όχι μοναδικά) γραφικά περιβάλλοντα εργασίας: KDE και Gnome. Το KDE έχει ως άξονα την πληρότητα του περιβάλλοντος από πλευρά δυνατοτήτων και επιλογών, ενώ το Gnome αποτελεί μία μεταγενέστερη εναλλακτική πρόταση που στοχεύει κυρίως στην απλότητα της χρήσης και την παραγωγικότητα. Τελικά οι δύο αυτές προτάσεις αποτελούν διαφορετικές προσεγγίσεις του ίδιου πράγματος, ενώ υπάρχει μία μάχη δίχως τέλος στις συζητήσεις για το ποιό είναι καλύτερο. Οι κύριες διανομές φαίνεται ότι έχουν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα, με κάποιες να διαθέτουν ως προεπιλογή το KDE και άλλες το Gnome. Σε όλες τις διανομές όμως υπάρχει η δυνατότητα εγκατάστασης και χρήσης και των δύο αυτών περιβάλλοντων.

Επίσης, μερικές διανομές παρέχουν ολοκληρωμένα εργαλεία διαχείρισης της εγκατάστασης της διανομής, μέσα από τα οποία μπορεί κανείς να εγκαταστήσει/απεγκαταστήσει προγράμματα, να δει και να παρέμβει στους drivers, να ελέγξει τις υπηρεσίες που εκτελεί ο υπολογιστής και γενικά να παραμετροποιήσει το σύστημά του. Επίσης, κάποιες διανομές ακολουθούν την τακτική των συχνών ενημερώσεων, ενώ κάποιες άλλες έχουν λιγότερο συχνές. Τέλος, κάποιες διανομές στηρίζονται πάνω στην ευκολία που παρέχουν στον χρήστη, κάποιες άλλες στην ασφάλεια, άλλες στην ευελιξία ή στις μικρές απαιτήσεις σε υπολογιστική ισχύ και πάει λέγοντας.

Βασικές διανομές Desktop

Υπάρχουν διανομές για πολλές διαφορετικές ανάγκες, όπως enterprise περιβάλλοντα, multimedia εφαρμογές ή servers. Εμείς εδώ θα δούμε τις βασικές distro που απευθύνονται στον γενικό ή οικιακό χρήστη, δηλαδή αυτό που ονομάζεται χρήση Desktop.

Fedora

Μετά την απόφαση της RedHat (μία από τις ηγέτιδες εταιρίες του χώρου) να διαθέτει το RedHat Linux μόνο ως εμπορικό προϊόν για Enterprise περιβάλλοντα, το Fedora ήρθε να πάρει την θέση του RedHat Linux, κυρίως ως πεδίο δοκιμής νέων τεχνολογιών με την προοπτική να προσαρτηθούν αργότερα στις εμπορικές διανομές της εταιρίας. Πρόκειται για ένα community project το οποίο όμως έχει ισχυρή υποστήριξη από την RedHat και αποτελεί το πεδίο δοκιμής νέων χαρακτηριστικών που αργότερα η RedHat ενσωματώνει στις εμπορικές της διανομές. Γενικά απευθύνεται τόσο σε αρχάριους όσο και σε προχωρημένους χρήστες, είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και είναι εύκολο να βρει κανείς στο Internet προγράμματα και τεχνική υποστήριξη. Το πρόγραμμα Yum που διαθέτει, παρέχει τις λειτουργίες εγκατάστασης, απεγκατάστασης και αναβάθμισης των πακέτων.

Web site:	http://fedoraproject.org/
Package management:	RPM
Εργαλείο Διαχείρισης:	Yum (διαχείριση πακέτων μόνο)
Default desktop:	Gnome (default) και KDE (εγκατεστημένο στη βασική εγκατάσταση)

SUSE

Το SUSE αποτελεί την ευρωπαϊκή (Γερμανική) πρόταση για linux desktop και απευθύνεται στο ίδιο κοινό με το Fedora. Διαθέτει στα CD εγκατάστασης πάρα πολλά προγράμματα, ενώ έχει και ένα από τα δυνατότερα εργαλεία διαχείρισης του συστήματος, το Yast2. Πέρα από την διαχείριση των πακέτων, το Yast2 παρέχει μία πληθώρα επιλογών για τον έλεγχο ολόκληρου του συστήματος. Μάλιστα, αν το αγοράσει κανείς, στο πακέτο περιλαμβάνονται και εμπορικές εφαρμογές καθώς και πακέτο τεχνικής υποστήριξης από την SUSE. Ωστόσο, όποιος θέλει μπορεί να κατεβάσει δωρεάν το SUSE Linux, χωρίς όμως τα εμπορικά προγράμματα και την τεχνική υποστήριξη. Πρόκειται για μία αρκετά καλή διανομή, με ιστορία και μεγάλο κοινό, καθώς και πολλά διαθέσιμα προγράμματα.

Web site:	http://www.novell.com/linux/
Package management:	RPM
Εργαλείο Διαχείρισης:	Yast2
Default desktop:	KDE

Debian

Ίσως η διανομή με το μεγαλύτερο κοινό. Δεν υποστηρίζεται από κάποια εταιρία, αλλά από ένα τεράστιο και παγκόσμιο community. Το κύριο χαρακτηριστικό του Debian είναι η ευελιξία και η μεγαλύτερη συλλογή προγραμμάτων από κάθε άλλη διανομή. Έχει πολύ καλό support μέσω της τερράστιας κοινότητας που διαθέτει, όχι μόνο σε επίπεδο υποστήριξης χρηστών, αλλά και σε επίπεδο εύρεσης και διόρθωσης προβλημάτων στα προγράμματα που διαθέτει. Αν και είναι από τις δημοφιλέστερες διανομές, ο αρχάριος χρήστης linux θα συναντήσει δυσκολίες στην αρχική εγκατάσταση, καθώς αυτή δεν περιλαμβάνει γραφικό περιβάλλον (το οποίο πρέπει ο χρήστης να εγκαταστήσει αργότερα μόνος του) αλλά ούτε άλλες εφαρμογές, παρά τα πολύτως απαραίτητα για να συνεχίσει ο χρήστης την εγκατάσταση σύμφωνα με τις δικές του προσωπικές ανάγκες. Επομένως, αν και δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι απαγορευτική η επιλογή του για τον αρχάριο (εκτός κι αν νιώθει ψυχολογικά έτοιμος να μπει στα βαθιά με τη μία), σίγουρα δεν είναι η προτεινόμενη επιλογή για τον μέσο αρχάριο χρήστη. Σημαντικά χαρακτηριστικά της διανομής είναι η ευελιξία στην εγκατάσταση, το πάρα πολύ υψηλό επίπεδο ασφάλειας και η επιλογή ανάμεσα σε συχνές ενημερώσεις με τελευταίες εκδόσεις προγραμμάτων και αραιές ενημερώσεις με σχετικά παλιές αλλά ιδιαίτερα σταθερές και ασφαλείς εκδόσεις.

Web site:	http://www.debian.org/
Package management:	deb packages
Εργαλείο Διαχείρισης:	apt (διαχείριση πακέτων μόνο)
Default desktop:	-

Ubuntu

Το Ubuntu έρχεται να δώσει την φιλικότητα που δεν μπορεί να δώσει το Debian. Βασίζεται πάνω σε αυτό, αλλά είναι αρκετά πιο εκλεπτισμένο με στόχο την ευκολία στην χρήση και την φιλικότητα στον αρχάριο χρήστη. Ένσωματώνει μία μέθοδο που δεν απαιτεί την χρήστη του λογαριασμού root, το οποίο αν και έχει κατακριθεί από τους πιο φανατικούς του linux, είναι μία ευχάριστη έκπληξη για τον αρχάριο χρήστη. Εκτός από καλή βάση για τον αρχάριο, μπορεί να αποδειχτεί αρκετά καλή και για τον πιο προχωρημένο χρήστη. Κι αυτό χάρη στο γεγονός ότι βασίζεται στο Debian και συνεπώς έχει την δυνατότητα να εγκαταστήσει πακέτα από αυτό, κάτι το οποίο επεκτείνει πολύ την χρηστικότητα και την διάρκεια ζωής του στο σύστημά σας ακόμα και αφού πάψετε να θεωρείστε αρχάριος.

Web site:	http://www.ubuntu.com/
Package management:	deb packages
Εργαλείο Διαχείρισης:	Synaptic (διαχείριση πακέτων μόνο)
Default desktop:	Gnome

Gentoo

Το Gentoo αποτελεί μία αντιπρόταση στο Debian, καθώς απευθύνεται λίγο πολύ στο ίδιο κοινό: Τους πιο έμπειρους χρήστες που θέλουν έλεγχο πάνω στο σύστημά τους. Το Gentoo όμως το προχωράει λίγο παραπέρα. Δίνοντας την δυνατότητα να κατεβάσει ο χρήστης τον κώδικα των προγραμμάτων και να τα κάνει ο ίδιος compile, παρέχει βελτιωμένες επιδόσεις! Κι αυτό χωρίς να χάσει ο χρήστης τα οφέλη που του δίνει ο package manager του συστήματος. Η εγκατάστασή του είναι σχετικά δύσκολη και μοιάζει σε γενικές γραμμές με αυτή του debian, δίνοντας αρχικά ένα σύστημα μινιμαλιστικό πάνω στο οποίο ο χρήστης χτίζει το υπόλοιπο σύμφωνα με τις ανάγκες του. Έχει σχετικά μεγάλη κοινότητα, πολλά προγράμματα και, όπως και το debian, καλό είναι οι όχι και τόσο τολμηροί αρχάριοι να το αποφύγουν.

Web site:	http://www.gentoo.org/
Package management:	Portage
Εργαλείο Διαχείρισης:	portage (διαχείριση πακέτων μόνο)
Default desktop:	-

Slackware

Το σκληροπυρηνικό linux. Μία διανομή με μεγάλη ιστορία και αρκετούς φανατικούς χρήστες. Είναι μία σχετικά λιττή διανομή, απευθυνεται στους έμπειρους χρήστες και είναι αρκετά σταθερό. Υποστηρίζεται κυρίως από έναν μόνο άνθρωπο, τον Patrick Volkerding, ο οποίος φροντίζει να ενημερώνει τα πακέτα. Το σύστημα διαχείρισης πακέτων είναι υποτυπώδες και δεν υποστηρίζει dependencies, βάζοντας τον χρήστη υπεύθυνο για την εγκατάσταση των απαραίτητων προγραμμάτων και βιβλιοθηκών για να λειτουργήσει η εφαρομογή που εγκαθιστά κάθε φορά.Το πρόβλημα των dependencies μπορεί να αντιμετωπιστεί με εγκατάσταση εξωτερικών προγραμμάτων.

Web site:	http://www.slackware.com/
Package management:	Slackware Package Management (tgz)
Εργαλείο Διαχείρισης:	-
Default desktop:	-

Συμπεράσματα και τελική επιλογή

Πέρα από τις μεγάλες και βασικές διανομές linux, υπάρχουν δεκάδες έως και εκατοντάδες άλλες. Η αλήθεια είναι ότι πολλές διανομές απευθύνονται στο ίδιο κοινό με άλλες μεγαλύτερες και πληρέστερες, ενώ κάποιες άλλες που ξεφυτρώνουν από το πουθενά γίνονται της μόδας και ύστερα από ένα διάστημα χάνονται. Ωστόσο, ο κανόνας παραμένει να είναι ότι κάθε διανομή linux απευθύνεται στο δικό της κοινό και καλύπτει διαφορετικές ανάγκες. Εμείς εδώ κάναμε μία προσπάθεια να παρουσιάσουμε τις σοβαρότερες και πληρέστερες προτάσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και οι μοναδικές ή οι καλύτερες. Επίσης, όσο και αν υπάρχει όλη καλή διάθεση για αντικειμενική παρουσίαση, δεν είναι δυαντόν να εξαληφθεί κάθε ίχνος υποκειμενικότητας. Το άρθρο αυτό άλλωστε έχει έναν γενικότερο ενημερωτικό χαρακτήρα απέναντι σε αυτόν που κάνει τα πρώτα του βήματα στο linux, παρά αποτελεί κάποια σοβαρή προσπάθεια σύγκρισης εις βάθος των παραπάνω διανομών.

Τελικά όμως, ποιά διανομή θα πρότεινε κανείς; Η απάντηση είναι ότι εξαρτάται από την περίπτωση.

Αν είναι κάποιος αρχάριος και θέλει μία εύκολη και "μαζεμένη" διανομή ώστε να μην χαθεί με την πληθώρα επιλογών, τότε θα λέγαμε Fedora ή Ubuntu. Η πρώτη υποστηρίζεται εν μέρει από την εταιρία RedHat, ενώ η δεύτερη έχει μία ταχύτατα αναπτυσσόμενη κοινότητα να την υποστηρίζει. Αν κάποιος ψάχνει κάτι εύκολο μεν, αλλά με περισσότερα διαθέσιμα προγράμματα, τότε η επιλογή λέγεται SUSE. Για αυτούς που ψάχνουν κάτι με όσο το δυνατόν περισσότερες επιλογές σε προγράμματα η επιλογή είναι Debian, ενώ αν οι επιδόσεις είναι μέσα στις βασικές απαιτήσεις, τότε η απάντηση είναι Gentoo. Τέλος, αν κάποιος θέλει να μπει για τα καλά στα βαθειά και θέλει τον απόλυτο έλεγχο στο σύστημά του, τότε θα επιλέξει Slackware.

Όλα τα παραπάνω βέβαια φωτίζουν ένα μόνο μέρος της αλήθειας, καθώς η επιλογή της διανομής δεν γίνεται μονάχα με κριτήρια λογικής, αλλά πολλές φορές είναι και θέμα απλής προτίμησης. Και ως γνωστόν, περί ορέξεως....